Modern toplumun enerji ihtiyacını insan gücü ile karşılasaydık konforumuz ne kadar değişirdi hiç düşündünüz mü ?
Bir indoor cycling dersinde 1000 kcal harcayabilmenin ne anlama geldiğini bir önceki yazımda inceledikten sonra bu konunun cazibesinden çıkamadım. Modern toplumun enerji ihtiyacını insan gücü ile karşılasak acaba nasıl olurdu diye düşünmeye başladım (evet bu tarz anlamsız konuları düşünüyorum bazen).
İlginçtir ki bu konuda biraz araştırma yapınca Hollanda Utrecht Universitesi’nin 22 katlı en yüksek binasını sadece insan gücüyle çalıştırıp yaşanabilir tutmak için bina sakinlerini oluşturacak olan 750 kişilik bir öğrenci grubunun kendi enerjilerini kendilerinin üreteceği bir araştırma yapıldığını da buldum, her ne kadar şu anda sadece bir senaryo çalışması olarak kalmış olsa da1.
Bu yazıda, yukarıda bahsettiğim araştırmada olduğu gibi insan gücünü binayı ve gündelik hayatımızı rayında tutmak için gereken enerjiyi depolayacak veya aktaracak yeni makineler tasarlamayacağım elbette. Sadece insan gücünün watt cinsinden karşılığı ile her gün kullandığımız cihazları çalıştırmanı ne kadar mümkün olduğuna ve eğer mümkünse de bunun için nasıl bir fiziksel çabaya ve finansal desteğe ihtiyaç duyacağımıza değineceğim.
Diyelim ki Netflix’te izlemeyi dört gözle beklediğiniz 1er saatlik 10 bölümden oluşan bir dizi yayınlandı ve evdeki o güzel 55” lcd televizyonunuzda bu diziyi izlemek istiyorsunuz ( Şu anda piyasadaki 55” lcd televizyonların ortalama enerji tüketimi 200W civarında yer aldığını buraya not düşelim.). Diziyi izlerken internet bağlantısına ihtiyaç duyacağınız için 24w güç tüketimi olan modeminizi en az dizi süresi olan 10 saat kadar açık tutacak ve eğer karanlıkta oturmaktan hoşlanmıyorsanız 20W enerji tüketimi olan gün ışığı tonu ampulün olduğu abajurunuzu da bu süre boyunca kullanacaksınız.
Yani, 10 saatlik diziyi izlerken toplamda 2440Wh enerji tüketimi yapmış olacaksınız. Bu enerjiyi, alternatif enerji kaynaklarını hayatına sokmaya adamış biri olarak kendiniz gücünüzle üretmeyi planlayan bir hayalperestseniz durum ne olacak ?
Evinizde enerji iletiminde %100 verim ile çalışabilen hayali bir bisikletiniz olduğunu ve sizin pedalları çevirmek için 100W aktarabilecek kadar formda olduğunuzu hayal edelim. Bu durumda dizi zevkinizi yaşayabilmeniz için gereken 2440Wh enerjiyi 100W güç üretebildiğiniz bisikletinizin üzerinde 24,4saat (2440÷100=24,4saat) pedal çevirerek sağlayabileceksiniz. Bir diğer şekilde söylemek gerekirse, her 60dk’lık dizi bölümü için 146dk pedal çevireceksiniz (10 bölüm için 24,4 x 60 = 1464 dk → 1 bölüm için 146dk).
Dizi zevkinizi biraz mikrodalgada yapılan popcorn ile taçlandırmak isteyebilirsiniz. O zaman da 600W’lık mikrodalgada 3 dakikada hazır olan popcornlardan her bölüm için 1 tane yaparsanız, bu enerji tüketiminize 300Wh ekleyecektir ( 600 x (3/60) x 10 ) = 300Wh ). Bu popcorn merakı her bölüm için bisiklet üzerinde fazladan 18’er dakika kalmak demek oluyor ( 300 /100 = 3 saat = 180dk ek sürüş 10 bölüm için -> 1 bölüm için 18dk ek sürüş ).
Sonuç olarak kendi enerjimi kendim üretip dizimi popcorn eşliğinde izleyeceğim diyen biri 60 dakikalık her bölüm için 164 dakika pedal çevirmeyi göze almış oluyor. Bu idealist yaklaşımı evinin bütün enerji ihtiyacını kendi karşılamak aşamasına getirmek isteyen biri için bu işler ne yazık ki çok daha zorlaşıyor. Şu anda ülkemizde ortalama hane başı elektrik tüketimi aylık 250kWh seviyesinde. Buna göre, 1 ay boyunca şehir hayatının sunduğu konforlardan geri kalmadan yaşamak ve bunun için gereken enerjiyi kendi üretmek isteyen biri kaç saatini bisiklet üzerinde geçirmelidir bir de buna bakalım:
İnanması zor da olsa medeniyetin içinde 1 ay geçirmek ve bunun için evimizin tükettiği enerjiyi kendimiz pedal çevirerek üretmek istesek 100 gün hiç durmadan 100W güç ile pedal çevirmek zorundayız. Üst sınıf bir atletin, bu projeyi antrenman niyetine yapmak istediğini düşünsek ne olur ? Bu defa hesaplamaya tersten bakacağız:
Bu durumda, idealist bisiklet sporcumuzun 1 ay boyunca her gün, günde 8 saat, 1042W gücü sürdürerek pedal çevirmesi gerekecek. 2018 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre rekabetçi şekilde bisiklet sporu ile ilgilenen binlerce elit atletin olduğu bir grupta 1527W güç üretebilen bisikletçiler bulunuyor. Ama, bu gücü sadece 5 saniye koruyabiliyorlar. Bisiklet üzerinde geçen süre arttıkça üretilen güç azalıyor ve bu elit sporcu grubu için daha uzun süre için muhafaza edilebilen en yüksek güç 432W’a kadar düşüyor. Bu arada daha uzun süre diye geçen süre aslında sadece ve sadece 20 dakika. Bisiklet üzerinde geçirilecek süreyi günde 8 saate çıkarırsak, üretilen güç tahmininizden çok daha düşük olacaktır.
Maalesef evlerimizi kas gücümüzle yaratacağımız enerji ile işler durumda tutmak şu anda mümkün gözükmüyor. Duruma bir de ekonomik açıdan yaklaşırsak neyle karşılaşırız acaba ?
Netflix keyfinizi yaşayabilmek için bisikletinizde pedal çevirmesi için birine ödeme yaptığınız soğuk kapitalizmin o çirkin yüzünü gördüğümüz bir durumu düşünürsek sayılar bize ne diyor ? Asgari ücret net 2020TL ve bu ödeme için haftada 40 saat, yani ayda 160 saat çalışıldığı durumda bisikletinizde güç üretecek kişiye saatlik en az 12,63TL ödeme yapacaksınız. Dizinizi izleyebilmeniz için 24,4 saat pedal çevrilmesi gerekiyordu, buna göre bu sosyal aktivitenin size maliyeti sadece insan gücü karşılığı olarak 308,17TL (yasal giderler hariç ? ). 1kWh elektriğin ortalama fiyatının 41kuruş olduğunu düşünürsek, elektriğinizi herkes gibi geleneksel şekilde alsaydınız bunun size maliyeti 1TL olacaktı ( 2440Wh=2,44kWh -> 2,44×0,41=1 TL). Dizi maratonunuzu yaşamanız için 24 saatten uzun bir süre pedal çevirmeye ve bunun karşılığında sizden sadece 1TL almaya razı olan biri varsa bu iyi haber çünkü çevrenizi korumak için bir şey yapabilirsiniz ve enerjinizi yenilenebilir şekilde ürettirebilirsiniz. Ama böyle bir tanıdığınız yoksa, fizik de ekonomi de (ve burada çok bahsetmemiş olmamamıza rağmen biyoloji de) size karşı çıkıyor.
Şimdilik günlük tükettiğiniz enerjiyi pedal çevirerek kendiniz üretemeseniz de güç odaklı bisiklet antrenmanlarınızı sürdürürseniz, o gün geldiğinde hazır olabilirsiniz.